Ein gastrisk bypass-operasjon er ei form for fedmekirurgi der tynntarmen vert fjerna. Samstundes vert magesekken redusert til 35 milliliter, som tilsvarar ei tidels brusflaske av liten storleik.
– Tynntarmen er eit viktig organ for opptak av legemiddel. Dermed er det av interesse å finna ut korleis opptaket av legemiddel endrar seg etter ein gastrisk bypass-operasjon, seier Markus Herberg Hovd, stipendiat ved Farmasøytisk institutt, Universitetet i Oslo.
For å undersøkja det har han studert ein legemiddeltransportør som sit på levra, OATP1B1. Denne legemiddeltransportøren er eit protein som pumpar legemiddel inn i levra. Dei fleste transportørar verkar berre i ein retning, så det er andre transportørar som pumpar ut restane etter at legemidlet har blitt brote ned i levra.
Teke opp i tynntarmen
– Vi tok utgangspunkt i ei gruppe pasientar med sjukeleg overvekt. Dei vart fyrst sette på ein streng diett i tre veker, fortel Hovd.
– Deretter fekk halvparten ein endå strengare diett, medan den andre halvparten gjekk gjennom ein gastrisk bypass-operasjon. Ved å samanlikna dei to gruppene etter to år, kunne vi undersøkja og skilja effekten av streng diett, vekttap, og gastrisk bypass-operasjon.
Då dei gjorde det, fekk dei seg ei lita overrasking. Pumpeeffekten av transportøren viste ingen forskjell av betydning, verken mellom dei to gruppene eller samanlikna med før dietten og eventuell operasjon vart gjort.
– Vi ga pasientane eit legemiddel som spesifikt vert transportert av OATP1B1, men vi fann så godt som ingen effekt. Det var uventa, for veldig mange legemiddel og næringsstoff blir tekne opp i tynntarmen, seier Hovd.
Kan ikkje samanlikna
– Det einaste var at pumpeevna til OATP1B1 verka litt høgare hjå dei som var opererte. Men vi trur ikkje det eigentleg har å gjera med transportøren, men heller med at blodtilførsla til levra aukar som fylgje av vekttapet.
Han forklarar at når ein går ned i vekt, tømer levra seg for masse feitt og sukker. Heile samansetjinga av kroppen endrar seg når ein kvittar seg med masse feitt.
Sjølv om det var lita endring å spora hjå pasientane i denne undersøkinga, kan han likevel ikkje seia noko sikkert om korleis transportøren fungerer hjå desse pasientane samanlikna med personar som ikkje har hatt fedme.
Rosar deltakarane
– Sjølv om du går ned til normalvekt, er det ikkje som om du har vore normalvektig heile tida. Det kan for eksempel liggja att feitt mellom organ og i blodårer som ein ikkje blir kvitt så lett.
Tidlegare har forskning.no skrive om at fedmekirurgi ikkje fører til betydeleg nedgang i aktiviteten til det viktigaste enzymet for nedbryting av legemiddel. No har altså Hovd gjort tilsvarande funn med ein annan innfallsvinkel. Han rosar deltakarane som gjennomførde to år med streng diett.
– Det var heilt avgjerande for undersøkinga at dei gjennomførde og fekk det same vekttapet som dei som vart opererte. Utan dei ville vi ikkje kunna seia om effekten – eller den manglande effekten, som det viste seg – hadde noko å gjera med fedmeoperasjonen eller ikkje.
Den vitskaplege artikkelen
Hovd m.fl.: Neither Gastric Bypass Surgery Nor Diet-Induced Weight-Loss Affect OATP1B1 Activity as Measured by Rosuvastatin Oral Clearance. Clinical Pharmacokinetics, Mar 2023
